"Stomatoloqunuza diabet olduğunuzu deməyi unutmayın"- Sia Tağızadə

Mütəmadi tibbi savadlılığı artırmaq üçün izləyiciləri və həmkarları üçün maraqlı paylaşımlar edən həkimlərimiz çoxdur.
Bu həkimlərimizdən biri də Sia Tağızadədir.
Həkimin növbəti paylaşımı isə daha həsas qrupumuz olan diabetdən əziyyət çəkən insanlara həsr olunub.
Sizə paylaşımı olduğu kimi təqdim edirik.

" Diabetli insanlarımız üçün bir yazı hazırlamışam. Oxumanız sizin üçün faydalı ola bilər. Əlavə olaraq həkimlərimizə də faydalı ola bilər. 
Əgər mətnləri oxuyub və bəyənirsizsə like edin ki, biz nəqədər üzvün oxuduğunu bilək və bununla  mövzu seçimində bizə yardımcı olarsınız. 
Yazılanlar hər hansı bir saytdan və ya səhifədən kopiyalanmayıb. 

 Diabet: 

ağız sağlamlığına təsir edə biləcək xəstəliklərdən biridir.  Buna görə şəkərli diabet xəstələri dişlərinə və diş ətlərinə qulluq etməkdə bir neçə dəfə daha çalışqan olmalıdırlar.  Diabetli insanların periodontal xəstəlik inkişaf riski sağlam insanlara nisbətən daha yüksəkdir.  Periodontal xəstəliklərə dişləri dəstəkləyən diş ətləri və sümüklərin infeksiyaları daxildir.

 Ağızdakı diabet problemləri

 Damar dəyişiklikləri: Diabetin bir komplikasiyası damarların qalınlığının artmasıdır, bu da dişəti xəstəliyini artıra bilər.  Qan damarları oksigen və qidaları ağız daxil olmaqla bədənin toxumalarına daşıyır və tullantıları toxumalardan çıxarır.  Arteriyaların qalınlığını artıraraq, diabet qida maddələrinin axını və tullantıların atılmasını ləngidir.  Bu baş verərsə dişəti və sümük toxumasının infeksiyaya qarşı müqavimətini azalda bilər.

 Diş kariesi: 

Diş kariyesinin yayılması, nəzarətsiz şəkərli diabet xəstələrində daha yüksəkdir.  Ancaq diabetin daha çox iştirakı və periodontal toxuma məhv edilməsi ilə əlaqəli olduğu düşünülür.  Lakin şəkərli diabet xəstələrində çürük artımı ağız quruluğu və geniş və intensiv təmizlənmənin mümkünsüzlüyü ilə əlaqədardır.
 
Ərplənmə: 

Ağızda göbələk səbəbi ilə meydana gələn bir  infeksiyadır.  Çünki göbələklər yüksək səviyyədə qlükoza ilə artıb çoxalırlar.  Buna görə şəkərli diabetli insanlarda ərplər daha çox inkişaf edir.  Siqaret çəkmə və protezlərin istifadəsi, xüsusən davamlı istifadədə göbələk infeksiyasına səbəb olur.  Diabetə yaxşı nəzarət, siqaret çəkməmək və protezlərin çıxarılması və təmizlənməsi ərplənmənin qarşısını alır.

 Quru ağız: 

Sidik qaçırma diabetin əsas fəsadlarından biridir, xüsusən də 1-ci növ, tüpürcək vəzilərindəki kiçik damar dəyişiklikləri ilə birlikdə sidikdən mayenin xaric olmasını artırır.  Bu insanlarda ağız quruluğu və tüpürcək azalması səbəbindən normal ağız mukozası məhv olur və ağız suyunda antimikrobiyal fermentlər və əsas elektrolitlər azalır və qoruyucu və sürüşkən mucus azalır, bakterial-viral və xüsusilə göbələk infeksiyaları daha çox olur.    Ağızın quruluğu yanmağa, ağız xoralarına, infeksiyalara və diş çürüməsinə səbəb ola bilər.  Ağızda kifayət qədər ağız suyu və təbii qoruyucu mayelər olmadıqda, quru ağız diş çürüməsinə və digər ağız infeksiyalarına səbəb olan lövhənin inkişafına kömək edir.  Dərman quru ağızın əsas səbəblərindən biridir.  Hər hansı bir dərman qəbul edirsinizsə, diş həkiminizə və həkiminizə məlumat verməlisiniz.  Bir şəxs ağzını digər dərmanlarla və ya süni tüpürcəklə nəmləndirə bilər.  Ağız suyu normal tərkibində və keyfiyyətində ağzı təmizləyir, potensial zəhərli maddələri seyrəldir, turşuluğu tənzimləyir, toksinləri, bakteriya fermentlərini təsirsiz hala gətirir, mikroorqanizmləri məhv edir və ağız və dişlərin toxumalarının bütövlüyünü qoruyur.

 Dişlərin qorunması: 

Ağır periodontal xəstəlik, diş itkisinə gətirib çıxarmaqla yanaşı, sümük və dişəti toxumasının şəklində də dəyişikliklərə səbəb ola bilər.  Belə hallarda diş ətləri uyğunsuz olur və protezlər uyğun gəlmir.  Protezlə çeynəmək ağrılıdırsa, çeynəməsi daha asan olan qidaları seçməlisiniz.  Əlbəttə, diabetik bir pəhriz təqib etmək şərti ilə.  Sağlam olmayan qidalar qan şəkərinizə nəzarət etməyi çətinləşdirir.  Diş müalicəsi zamanı diabet xəstələrini tanımaq və nəzarət etmək, istənməyən qəzaların qarşısını alacaq.

 Diyabetin şifahi təzahürləri: 

İmmun sisteminin zəifləməsi və ağızdakı bakteriya florasında dəyişiklik şəkərli diabet xəstələrində dişəti xəstəliyinə səbəb ola bilər.  Periodontitlə əlaqəli bakteremiyanın insulinin müqavimətinin artmasına və pankreas hüceyrələrinin məhv edilməsinə təsirinin də sübutları vardır.

 Diş həkimliyində diabetik xəstələrin nəzarəti: 

Diabetli xəstələrdə diş ətrafındakı toxumaların tutulma riski yüksək olduğundan, diabet xəstələrində diş problemləri üçün ümumi müalicə planında sağlamlıq təhsili, dövri profilaktika və sağlamlığın qiymətləndirilməsi daxil olmaqla profilaktik periodontal müalicələr lazımdır.  Seçici cərrahi müalicələr yalnız bu şəxslərdə anestetiklərin istifadəsinə dair xüsusi düşüncələrə görə deyil, həm də xəstənin pəhrizinə görə cərrahi müdaxilə ehtiyatla aparılmalıdır.  Müvafiq qlükoza nəzarətinə sahib diabetik xəstələr, müalicədən sonra infeksiya riski baxımından normal insanlardan fərqlənmirlər.  Dişlərinizi və diş ətlərinizi sağlam saxlaya bilərsiniz.  Qan şəkərinizi idarə etmək, fırçalama və mütəmadi olaraq diş həkiminə getməklə periodontal xəstəliyin qarşısını ala bilərsiniz.  Diabetiniz nəzarətdə deyilsə.  Ağzınızda problem daha çox olur.  Ağzınızın sağlam olması üçün addımlar atın.
 Diabetiniz varsa, aşağıdakıları edin.
 1- Qan şəkərinizi idarə edin.
 2- Hər gün fırçalayın və iplə təmizləyin.
 3- Mütəmadi olaraq diş həkiminizə müraciət edin.  Diş həkiminizə diabetli olduğunuzu söylədiyinizə əmin olun.
 4-Diş protezləriniz uyğun deyilsə və ya diş ətləriniz ağrıyırsa, diş həkimi ilə danışın.
 5- Siqareti buraxın.  Siqaret çəkmək diş əti xəstəliklərini daha da ağırlaşdırır.  Bu məsələdə həkiminiz və ya diş həkimi sizə kömək edə bilər.Qandakı şəkəriniz yaxşı nəzarət edilmirsə, lazımsız diş prosedurları təxirə salınmalı, ancaq abses kimi kəskin infeksiyalar müalicə edilməlidir.

 Vaxt ayırın və mütəmadi olaraq ağzınızı yoxlayın ki, problem olmasın.  Bəzən fırçalama zamanı insanlar diş ətlərinin qanaxdığını görürlər.  Digərləri ağızda quruluq, ağrı, ağ ləkələr və ya ağızda pis bir dad hiss edirlər.  Bunların hamısı diş həkiminizə getməyinizin səbəbləridir.  Unutmayın ki, qan şəkərinə nəzarət ağız boşluğundakı problemlərin qarşısını alır. "